NGÔ VĂN CƯ: VẠT NẮNG CHIỀU BƠ VƠ...

(Đọc tập thơ ĐI VÀ VỀ của Nam Thi)

Tôi có một thói quen, thói quen của người nhiều tuổi, là đêm về ngủ sớm nhưng cũng dậy sớm. Ba giờ sáng là đã ra khỏi giường. May là có internet, có facebook để mà theo dõi tin tức, thời sự và “chọt chẹt” giao lưu với bè bạn. Nếu thấy “mỏi lưng” thì bật đèn đầu giường... đọc sách! Không dám gây tiếng ồn vì biết: “Thành phố đang ngủ say/ Em cũng đang ngủ say/ Con vius Corona không biết ngủ/ đang ẩn nấp đâu đó/ trong phổi người mắc dịch/ và gặm nhấm trái tim con người/ lo âu và hoảng loạn/ sống và chết/ thương yêu và thù hận” (Thành phố lúc ba giờ sáng). Đó cũng chính là một khổ thơ trích trong tập thơ ĐI VÀ VỀ của nhà thơ NAM THI. “Đi và về” là tập thơ thứ hai và là tập sách thứ tư của anh, sau hai tập truyện ngắn và một tập thơ, được nxb Hội Nhà văn cấp phép vào tháng 7/2020. Sách chỉ 130 trang nhưng có đến 85 bài thơ viết đủ loại thể. Nhưng văn chương đâu tính số lượng chữ...

Tôi biết Nam Thi quê ở Tây Sơn, Bình Định nhưng như suốt cuộc đời mình sinh sống ở Sài Gòn. Gần đây, anh thường về lại quê nhà với căn nhà cũ của mình. Nhìn tựa đề tập thơ, cứ ngỡ sẽ là những ghi chép của tác giả trên chặng đường “đi và về” ở hai địa danh “Sài Gòn – Bình Định”. Đúng thế thật! Anh trở về như hành trình của lá rụng về cội, may ra có còn tìm thấy một dáng hình xưa cũ:

Sáng nay ta tìm về lối cũ

Cỏ vẫn xanh thuở ấy chúng mình

Bàn tay bơ vơ mân mê nỗi nhớ

Ngọn gió lùa hoa đỏ lung linh.

(Hoa đỏ)

Về! Về thôi! Nhưng “Đi và về” đâu chỉ là những cuộc hành trình! Về với nơi cuống nhau, cuống rốn còn nằm trên đất cha ông; về với những kỷ niệm cũ càng vẫn còn lẩn khuất ở đâu đó trong hình sông, dáng núi; về vì nơi cưu mang mình gần hết đời vẫn thấy:

Sài Gòn với anh vừa quen vừa lạ

Như em yêu xưa nay thành cố nhân

Tình vẫn gần mà người xa xôi quá

Như Sài Gòn xưa đâu nữa mà gần

(Sài Gòn quen mà lạ)

Rõ ràng là Nam Thi vẫn nặng lòng với quê kiểng nhưng không hề phụ bạc, ruồng bỏ nơi mình cảm nhận “vừa quen vừa lạ”; mặc dù đôi lúc tác giả tỏ ra mình là kẻ bàng quan, vô vi: Ta bình sinh / Quên mình là hạt bụi/ Nên nhẹ hẫng như không/ (Quên). Tôi cứ cười thầm về cách nói “không màng đến thế sự” này. Bởi ta thấy nhà thơ dù đã vượt qua cái tuổi “xưa nay hiếm” vẫn cố lăn vào cuộc sống “im ỉm khóa” (Chữ của Chế Lan Viên). Anh “giả đò” “nhẹ hẫng như không”nhưng thật ra không ai “tiếp”dù có gọi “khản cổ”!

Ta khản cổ gọi cửa đời vẫn đóng

Những chiều mưa lạnh cóng cánh đồng

Ta mỏi mắt trông trời cao lồng lộng

Mà cánh chim biệt tích giữa hư không.

(Tiếng vọng)

Thôi thì ta cứ để mặc chuyện “đi và về” của tác giả, ta lại lang thang trên hành trình đi và về của anh mà cùng anh cảm nhận về cuộc sống. Cứ mỗi lần nhắc đến cuộc sống thì tôi lại bật cười vì anh Nam Thi “ Quên mình là hạt bụi/ Nên nhẹ hẫng như không” (Quên), cười, bởi anh rất nặng lòng với cuộc sống. Tập thơ anh không thiếu những bài đau đáu với cuộc sống, với thân phận con người. Người đọc không khó tìm thấy những bài thơ, tứ thơ viết về trận đại dịch SARS – CoV-2 của thế giới vì con virus corona chủng mới: “Sài Gòn sám hối...; Sài Gòn sức mấy mà sợ!!!; Sống để yêu nhau; Thành phố lúc ba giờ sáng...; Tay lại trong tay;...”. Mỗi bài thơ là một tin tức nóng thời sự nhưng không khô khan bởi tâm tư tình cảm của tác giả đặt vào trong đó! Thử đọc một đoạn thơ với hai hình ảnh thiên nhiên và hai người đàn bà có hoàn cảnh trái ngược để thấy rõ hơn tính nhân văn trong dòng thơ thời sự của Nam Thi:

Người đàn bà Sài Gòn bước ra khỏi phòng trà

Đêm mát dịu sau cơn mưa

Khẽ khàng vuốt giọt mưa trên tóc

Mỉm cười với giọt mưa trên lá long lanh

........

Người đàn bà ở Tiền Giang ngồi trên đám ruộng nứt nẻ

Lúa sạ khát nước cháy queo

Lạy mãi mà trời không mưa xuống

Mùa hạn mặn còn dài

(Cơn mưa và hạn hán)

Hay là:

Chỉ vì làn vải mỏng khẩu trang

Môi cách ly môi không chạm được

Cất giùm anh nụ hôn mật ngọt

Chờ mai sau cũng chẳng muộn màng.

(Cách ly)

Và đây nữa, một lần tiễn bạn thì mỗi lần thêm hụt hẫng. Biết bao điều muốn nói nhưng không thể, đâu dễ gì “nhẹ hẫng như không”:

Tiễn bạn về như chia tay lần cuối

Biết có còn gặp nữa hay không

Thuở xuân xanh ta chia nhau sự sống

Nay đã già... đâu còn lối đi chung.

(Tiễn bạn xưa)

Nói đi nói lại, nhà thơ đi là đi tìm một “bóng hồng” ở trong mộng tưởng, có lẽ là để có cớ mà... làm thơ! Mà thiệt tình, người làm thơ nào chẳng một lần “lỡ dại” thả hình bắt bóng rồi than vãn, buồn vu vơ...

“Động Hoa Vàng” tìm suốt đời không thấy

Cắc cớ chi em xúi anh tìm lá diêu bông

Anh lỡ dại nghe lời đôi mắt

Mãi lặn mò tìm Trăng đáy Sông.

(Đôi mắt Sông Trăng)

Thì đấy, hậu quả nhãn tiền ngay thôi mà:

Em đi qua đời tôi

Như mây bay qua hồ

Như gió qua đồi

Chẳng để lại gì

Ngoài nỗi nhớ khôn nguôi.

(Tâm tình mồng ba)

Đi thì nhiều sức thì ít nên khi nhìn lại thì “trớt quớt” nhưng nỗi đau thì có thật:

Tầm ta với chẳng tới trời

Thì thôi ta nắm tay người ta thương

Tầm tay với hụt thiên đường

Thì thôi ôm lấy vết thương phận người

(Thơ bốn câu)

Cầm tập thơ trên tay, đọc tựa đề, ngỡ rằng nhà thơ sẽ đi “xa lắm” và về tới “mái hiên” nhà mình. Nhưng đọc hết tập thơ mới thấy nhà thơ chỉ loanh quanh nơi quê hương và về tới “lòng mình”. Tôi yêu thơ Nam Thi ở vì lẽ đó:

Không có ai, không có ai

Thôi thì cứ tựa bờ vai chính mình

.....

Thôi thì ta tựa chính ta

Đắng cay ta biết mặn mà ta hay

(Nói với người đơn thân)

Nói đến thơ, nhiều người cứ nói vống lên là tác gỉa đã chọn một phong cách cho mình, chọn thi pháp để thể hiện... Nhưng theo tôi thì khi có ý tưởng, có tứ thơ... thì thơ tự bật ra; rồi sau đó các nhà này nhà nọ xúm vào bàn về phong cách, về thi pháp của tác giả. Thơ của Nam Thi là như thế. Viết từ thơ luật Đường, thơ lục bát, thơ tự do, thơ haiku... Chuyện thành công hay thất bại một tập thơ thì để dành cho người đọc và các nhà nghiên cứu phê bình; còn tôi, một người đọc bình thường chỉ tìm thấy sự đồng cảm và viết tào lao:

Loài người thật tào lao

Trăm năm thoáng chốc

(Loài người thật tào lao)

Để tránh sa đà vào sự tào lao, hãy đọc một bài haiku của Nam Thi mà kết thúc câu chuyện thơ “Đi và về”

Một con sẻ không về

Rồi thêm một con nữa không về

Vạt nắng chiều bơ vơ...

(Thơ Haiku)

NVC