CHIM VỊT KÊU CHIỀU Tản văn: Ngô Văn Cư

  

Tôi là người nhà quê rặt, chim chóc không hề xa lạ với tuổi thơ tôi. Hồi lên phố thị để học thì tiếng chim quê rơi dần vào quên lãng, tôi không mấy chú ý nữa; tưởng chừng như không còn nhớ. Xa miền quê gần chục năm lại trở về dạy học ở An Lão, Bình Định, một vùng bán sơn bán địa thì tiếng chim tuổi thơ sống dậy trong tôi. Nhưng có lẽ làm tôi xúc động nhất là tiếng chim vịt kêu từ lúc xế chiều vắt sang đêm. Khi nắng trời đã nhạt, không gian mênh mông hơn, gió cũng lênh loang hơn; tiếng con chim vịt kêu vang động cả khu vườn và bay đi rất xa. Tiếng chim vịt kêu thành một chuỗi âm thanh vừa như thảng thốt; vừa như nỗi khắc khoải, chờ mong; vừa như tiếc nuối một cái gì đã mất, gợi trong lòng mỗi người một nỗi niềm riêng. Có lẽ vì thế mà vẳng nghe chim vịt kêu chiều, thương cha nhớ mẹ chín chiều ruột đau hoặc dị bản bâng khuâng nhớ bạn chín chiều ruột đau chăng!

Chim vịt là một loài chim nhỏ, tầm cỡ con chim sẻ nhưng tiếng kêu lảnh lót, vang động. Những tiếng đầu vút lên thật cao, ngắt quãng; những âm thanh sau liên tục kéo dài, thấp dần rồi tắt hẳn. Có lẽ khi cất tiếng nó đậu trên một cành cây thật cao; lẻ loi và như nuối tiếc một cái gì đã mất cố đưa tiếng mình bay cao và xa nhưng bất lực. Cũng từ âm thanh của tiếng chim mà có câu chuyện về anh nông dân chân chất vì muốn cuộc sống sung túc hơn mà tấp tểnh đi buôn. Anh dốc hết những đồng bạc mặn chát mồ hôi để mua bầy vịt trời của gã chăn trâu gian ngoa, xảo quyệt. Để rồi anh phải trắng tay sau nhiều nổ lực lùa đàn vịt trời về nhà mà không thành. Sau khi chết anh vẫn tiếp tục cuộc hành trình vô vọng đi tìm lại đàn vịt đã mất. Điều này cũng lý giải vì sao chim vịt chỉ cất tiếng kêu khi chiều xuống, lúc vịt về chuồng, cho đến tờ mờ sáng hôm sau. Ít khi nghe tiếng chim vịt kêu buổi sáng!

Trong muôn ngàn tiếng chim với nhiều cung bậc khác nhau, có lẽ tiếng chim vịt kêu trong những chiều tắt nắng làm xúc động lòng người nhất, làm ta “chín chiều ruột đau” nhất. Những ngày tôi dạy học xa nhà, vùng đất An Lão chưa lên phố xá, mỗi chiều, nghe tiếng chim vịt kêu khiến lòng bồi hồi nhớ những kỷ niệm; nhớ người thương; mà “bâng khuâng nhớ bạn”. Tự nhiên thấy mình như con chim vịt nhỏ bé kia đứng lẻ bạn trên cây cao mà hẩm hiu, thui thủi một mình để hoài vọng một bóng hình trong cõi nhớ. Thuở ấy, tôi chỉ biết bâng khuâng nhớ bạn nhưng chưa thấm thía nỗi thương cha nhớ mẹ vì đơn giản là song thân còn tại thế, vẫn thường gần gũi bên nhau. Bây giờ, khi đã nghỉ hưu, đêm ít ngủ hơn; nghe tiếng chim vịt kêu tôi mới thấy thấm thía nỗi chín chiều ruột đau. Đó là tiếng kêu vừa nghe như thảng thốt, vừa như tiếc nuối một điều gì đã mất; gợi lên trong lòng tôi một nỗi đau tình phụ tử, mẫu tử chia lìa. Dẫu rằng ai cũng biết trong cuộc đời lẽ sống chết là thường tình nhưng mấy ai không buồn đau khi người thân ra đi vĩnh viễn! Có lẽ những người không còn cha mẹ trên cõi đời hoặc xa người mình thân mới cảm được tiếng chim vịt kêu chiều. Những buổi chiều thường buồn mà nghe tiếng chim vịt càng buồn hơn!

Tôi lại biết một câu chuyện về sự tích con chim vịt. Ngày xưa có một cậu bé kia đi chăn vịt cho nhà phú hộ để trả nợ cho cha mẹ nghèo khó. Một hôm, vợ phú hộ kiểm vịt thì thấy thiếu nên đánh chửi và ra lệnh nó phải tìm được số vịt đã mất! Đứa bé đã đi từ chiều xuyên qua đêm gọi vịt đến lạc giọng để truy tìm cho được số vịt thất lạc nhằm minh oan cho mình. Khi chết, nó đầu thai thành chim vịt cứ tầm chạng vạng tối nó tất tả đi từ nơi này sang nơi khác, suốt đêm tìm vịt, miệng không ngớt gọi nghe lảnh lót mà oán thương. Dẫu câu chuyện như thế nào thì con chim vịt vẫn mang tính thật thà, trong sáng, chân chính và buồn.

Mỗi đêm xuân hạ, nghe tiếng chim vịt văng vẳng, mơ hồ, lảnh lót... dễ làm ta nhớ về một khoảng trời; một miền quê; một ký ức xa xăm; một hình bóng; một tâm sự buồn... Nó làm cho ta thao thức suốt đêm. Mà cái tiếng chim này cũng thật lạ, nó chui vào tận vào nỗi cô đơn của mỗi người; nó day dứt nỗi thương cha nhớ mẹ của người con; nó rạo rực nỗi niềm bâng khuâng nhớ bạn của tình bằng hữu; nó làm mềm nhũn con tim của những cô gái xuân thì dang dở cuộc tình...

Tết này, dịch bệnh viêm phổi Virus Corona lan rộng, Chính phủ yêu cầu mọi người không tụ tập nên mỗi người càng thấy lẻ loi, cô đơn hơn và tiếng chim vịt thảng thốt như chờ mong, như tiếc nuối càng thêm khắc khoải...

Đêm nay, tôi lại thao thức vì tiếng con chim vịt...

NVC