TRÔI THEO NHỮNG KÝ TỰ YÊU...

(Đọc KÝ TỰ NÀNG của MY TIÊN và MẪU ĐƠN)

 

 

Tôi có một tật xấu (gọi tốt cũng được) là sách mua thì thường đọc khi rảnh rỗi nhưng sách bạn bè văn chương tặng là... đọc ngay, dù có hạp với tạng của mình hay không! Tập thơ KÝ TỰ NÀNG của hai nhà thơ trẻ MY TIÊN và MẪU ĐƠN in chung, tôi đã đọc ngay trong ngày được tặng và thấy... không hạp với mình! Tậu! Nhưng rồi lại... đọc tiếp! Và muốn nói vài điều về tập sách do NXB Hội Nhà văn cấp phép này. Tập thơ khổ 18x19 khác biệt với khổ sách thông thường khác có 50 bài thơ chia đều cho hai tác giả. Nhìn hình thức thì đã thấy... ghét nhưng bắt mắt, cứ muốn nhìn lần nữa, đọc lần nữa... Và bây giờ thì đọc!

Tập thơ chia thành hai phần. Phần trước là thơ My Tiên; sau là của Mẫu Đơn. Thôi thì cứ đọc theo thứ tự vậy. My Tiên với Ký Tự Nàng:

Hình như... hình như thôi nhé, My Tiên đang tự lột xác mình để làm mới:

Con sâu hóa bướm âm thầm

Và âm thầm quên chính mình

(Cánh hoa trong chén trà – My Tiên)

Quên chính mình, ngủ quên bên hoa nhưng vẫn còn để con mắt hấp háy, mũi phập phồng đón nhận cuộc sống đang nhẹ nhàng trôi quanh mình:

Nàng ngủ quên bên hoa

Những làn hương tha hương khắp nỗi nhớ

(Đừng tìm lại bình minh – My Tiên)

Thì ra, Nàng tự huyễn hoặc mình chứ Nàng vẫn tồn tại và đứng đó; không trốn chạy, tuy có vẽ cho mình một con đường tẩu thoát “Chúng ta có thể trốn khỏi bầu  trời/ Chỉ với một cái ôm” (Những cơn mưa sám hối – My Tiên). Bởi tự trong sâu thẳm lòng mình, Nàng còn giữ một hình ảnh tuyệt đẹp: Anh gánh nước từ câu chuyện cổ tích/ Tưới nỗi mong chờ nơi cuối ngõ lòng em/ Một cánh bướm tình si chợt đậu/ Cánh hoa vô tình rơi mất giọt sương” (Những mùa hoa bỏ trốn – My Tiên). Để rồi.... để rồi... “Cơn mưa mùa hạ vừa mới đi qua/ Buổi sáng không buồn không vui/ Chỉ thấy mình là lạ/ Hình như là/ Em đã mang thai anh” (Người tình- My Tiên). Một khổ thơ với một tứ thơ thật lạ, táo bạo, mới mẻ, độc đáo. Và độc gỉa không khó gặp nhiều câu thơ táo bạo, độc đáo, mới lạ như thế trong những trang thơ My Tiên:

Anh nhẹ nhàng vân vê từng chiếc cúc

Cố cài lên môi nỗi nhớ của em

Để khi bất cứ kẻ lạ nào muốn vào lòng em lần nữa

Đều phải mang trên mình một dấu vết của anh.

(Nụ hôn mùi trái cấm – My Tiên)

Hoặc:

Đàn bà

Bị đè dưới hai ống quần bà ba

Muốn đi qua

Không phơi quần trước ngõ

(Nàng – My Tiên)

“Ký tự Nàng” không thể thiếu hình ảnh của “Chàng”, hoàng tử của lòng Nàng. Cũng chính từ đó mà những cung bậc tình cảm được bộc lộ và góp phần cho những trang thơ thêm diễm tình và nhờ đó mà Nàng thể hiện được lòng của mình với Chàng:

Từ lúc anh đi

Bụi bặm luôn vây quanh và dò xét

Chúng muốn vùi em vào lãng quên và cũ kỹ

Nhưng chúng không thể chui vào ký ức và thực tại

Đành bọc em thành khối lu mờ trăng trắng

(Tự sự em – My Tiên)

Và Nàng bất chợt tự thú, một lời tự thú rất dễ thương của người đàn bà đang yêu và khao khát được yêu. Tôi thích hình ảnh:

Người đàn bà hái những đêm trắng

Chườm lên vết bầm trong tim

(Bên kia bức tường – My Tiên)

Tôi cũng thích cái trần trụi của cuộc đời; của ý nghĩ, tâm trạng rất đời thường này của My Tiên:

Những vòng ôm trong mộng

Còn vết sẹo trên da

Anh trốn qua bao mùa lá úa

Vẫn thấy hồn cháy xém một lần yêu.

(Một lần yêu – My Tiên)

Đấy! Nàng vẫn rừng rực một mùa yêu; may mà hồn chỉ “cháy xém”; chứ không thì đã hóa thành tro. Bởi dẫu có làm ra vẻ từng trải, cứng cáp, nhiều toan tính nhưng Nàng vốn dĩ là yếu mềm, dễ vỡ; “Em như chiếc bình giam giữ đôi con ngươi/ Mà bí mật vừa chạm đến đầu ngón tay đã thấy đắng/ Không giống như lần đầu anh đặt lưỡi trên môi em” (Trên ngón tay cháy tàn - My Tiên). Thơ tình yêu như thế thì sao hạp được với cụ già lọm khọm này được chứ! May là còn một phiên khúc để cụ già này núp vào:

Thành phố của tôi khờ dại

Khói pháo hoa mù mắt bầu trời

Vẫn cố ôm cánh cò bé bỏng

Con cò trắng hốt hoảng chạy trốn

Rồi trở thành vết sẹo của đêm

(Thành phố - My Tiên)

Khoe cái đoạn thơ này để thấy thơ My Tiên không chỉ nói đến tình yêu với nhiều cung bậc trữ tình bằng một lối diễn đạt không theo kiểu thơ truyền thống có vần điệu ru mắt ru tai... Nàng đã đi qua những chông chênh của tuổi trẻ và tình yêu. Điều ấy thể hiện rõ qua các bài: “Anh có nỗi buồn không?; Hạnh ngộ; Hạt bụi ngây ngô; Cái gọi là ký ức; Trừng phạt; Bóng đêm; Hạ sinh câu thơ; Vết thương đêm;...”. Ái chà... định nói điều gì đó thật sâu sắc với người thơ trẻ nhưng bài đã dài mà còn một tác giả nữa nên đành khép lại đây và khép lại tác giả My Tiên bằng “Những giọt thơ cuối cùng”:

Tôi tự hỏi thơ làm được gì

Hay chỉ đồng lõa với cơn mưa

Bỏ rơi tôi trong những ngày buồn nhất.

(Những giọt thơ cuối cùng - My Tiên)

 

Cũng như My Tiên, thơ Mẫu Đơn cũng phá cách không đi theo lối mòn truyền thống; cũng táo bạo, mới mẻ, độc đáo... nhưng với Mẫu Đơn, độc giả thấy gần gũi vì bắt gặp những phút rất đời, rất hồn nhiên của một thời chưa xa mà ai cũng từng trải qua; để rồi thấy mình cùng hòa nhịp vào đấy mà tung tẩy:

Khu vườn của tôi ơi

Ụ rơm của tôi ơi

Tôi chạy chơi mỗi chiều

bỏ dép trong một cái lu

giấu lũ bạn khung trời vàng

mình tôi có.

(Nắng – Mẫu Đơn)

Chẳng phải vì có “khu vườn, ụ rơm” quen thuộc mà khổ thơ đọng trong lòng người đọc; mà vì cái hình ảnh ngồ ngộ, lạ lẫm của nhân vật “tôi” bỏ dép trong một cái lu/ giấu lũ bạn...”. Cũng như hình ảnh “Bông còn lại ngắm bông chưa từng rụng xuống” khiến độc giả không thể không nhớ cả khổ thơ:

Chưa bao giờ thôi quên tuổi thơ về những cánh hồng trong mộng mơ

Hồi tưởng về những chiếc lá xanh và cả những nhành trong chờ đợi

chờ đợi thật lâu mới thấy

Không trông mong gì hơn sự phản bội thực tại

Bông còn lại ngắm bông chưa từng rụng xuống.

(Hoa hồng – Mẫu Đơn)

Đưa ví dụ như thế để thấy Mẫu Đơn đã làm mới những hình ảnh tưởng chừng như đã cũ. Chính điều này làm tôi thực sự thích thú; còn đánh gía sự thành công trong sử dụng nghệ thuật thì để dành cho các nhà lý luận. Còn tôi, tôi đồng cảm với tác giả như cùng “khóc về một cuộc tình”, cuộc tình không của riêng ai, “Hình như khóc về một cuộc tình bên cửa sổ/ Có thể nhiều đến vậy/ Trong nhiều cuộc đời” (Cửa sổ đêm – Mẫu Đơn)

Đọc thơ Mẫu Đơn, thỉnh thoảng ta gặp những tứ thơ, hình ảnh thơ hồi cố dẫn người đọc về miền kỷ niệm của riêng mình. Hiện tại đấy mà sao lòng ta lại nghĩ về quá khứ xa xôi để mà nhớ, mà tiếc nuối:

Chiều như bao chiều

Người như bao người

Chân thấp cao bước hụt về quá khứ

Lan can câu chuyện

Ba người rồi năm người

Đã từng...

(Nhìn cây bàng – Mẫu Đơn)

Những câu thơ tả cảnh vật của Mẫu Đơn ăm ắp tình. Phía sau những cảnh vật là tâm trạng của tác giả. Hình như ở Mẫu Đơn có phảng phất một nỗi buồn mong manh dễ tụ mà cũng dễ tan. Một mùa xuân tràn hoa và sức sống nhưng đâu đó người đọc cũng vướng phải một nét buồn, may mà không bi lụy:

Đường vào xuân đường về quê đường mai rẽ lối

Hoa rớt xuống đêm như bến đợi chân người

Cúi đầu khói hương nghi ngút

Rót một ngụm hoa vàng

(Xuân – Mẫu Đơn)

Hoặc:

Ngày nào đời chưa giông bão

Làm sao ta biết

Chủ nhật lại buồn hơn cây bàng mùa đông thả bên mình lá đỏ

Gam màu lạnh tràn lên

(Ngày nào đời chưa giông bão – Mẫu Đơn)

Thôi thì ta cứ để tác giả gặm nhấm nỗi buồn của mình giữa thiên nhiên đẹp đẽ còn độc giả lại đi tìm một góc khác của tâm hồn tác giả. Góc ấy chính là tình yêu. Thì nhà thơ nào không nói về tình yêu; tập thơ nào chẳng rạo rực vì tình yêu. Nhưng ở mỗi tác giả có cấp độ yêu và cách diễn đạt khác nhau. Tình yêu của Mẫu Đơn trong Ký Tự Nàng có khi Nàng cũng mượn thiên nhiên mà thổ lộ, trong một “Chiều/ Hàng dừa bên nhau/ Không thành đôi cũng thành đôi/ Hoa lan tím chiều/ Loài ong tơ vương cũng gần nhau/ Biển bỏ xa thành thị/ Quấn quýt điều gì khác/ Quấn quýt một miền cát” (Mắt nâu – Mẫu Đơn). Nàng có một tình yêu lạnh nhưng đủ làm ấm niềm hạnh phúc lứa đôi “Em/ một mình mong anh/ Nửa ô cửa/ Bên trong nhà là đá là đất/ Em là mây là mưa/ Dày nhàu vạt áo/ Anh không vội không vội...” (Thiếu nữ - Mẫu Đơn). Nồng nàn là thế nên Nàng cứ như muốn giữ tất cả những gì liên quan đến tình yêu cho riêng mình:

Em mê man những giai điệu cũ

Chẳng biết gọi tên gì

“bài bát hai đứa mình

cho chỉ riêng em”

(Dang dở - Mẫu Đơn)

Ngay cả lúc tột cùng hạnh phúc trong “căn phòng của chúng mình”, Nàng cũng bị ngoại cảnh chi phối. Vừa phớt qua thơ Nàng, ngỡ như Nàng sống thuần về nội tâm; nhưng không, Nàng như bị cái ngoại cảnh chi phối để riêng mình cô đơn trong niềm hạnh phúc:

Căn phòng của chúng mình

Đêm đèn khuya

Vỗ về hơn những bàn tay

Im lặng cho câu trả lời em thắc mắc

Giấc mơ ôm ấp gần kề

Không ai thao thức về hạnh phúc

Là khoảnh khắc

Tựa nhau như đứa trẻ

(Trong căn phòng của chúng mình – Mẫu Đơn)

Có lẽ Nàng tự dằn vặt mình vì sự hụt hẫng trần trụi này chăng?

và cái đêm kẽo kẹt 

tôi đâu biết có con mèo nấp sau cánh cửa 

mở mắt nhìn cuộc tình 

lần cuối cùng

bay đi

(Nhớ - Mẫu Đơn)

Tôi biết Nàng đang cố trốn một thực tại, nhưng với sự hữu hạn của mỗi con người thì dễ gì! Ở đâu đó vẫn “sóng sánh” và “ngập lên” những điều vượt ngoài ý thức của ta:

Trốn một mùa không tồn tại

Có một mùi hương từ cây quẩn quanh giấc mơ

Sóng sánh cuối ngày tỉnh thức

Ngập lên những cây sao đầu mùa

(Trốn mùa – Mẫu Đơn)

Biết là cuối cùng Nàng cũng phải chấp nhận thực tại, nhìn thẳng vào nó mà sống. Ở Nàng, nỗi buồn và ký ức mong manh như tơ trời, thoạt đến thoạt đi để Nàng vui sống với những điều gần gũi, bình dị.

Sự mê muội mang trí nhớ và giọng nói đi xa

Bông hoa hôm nay có phải là ta đã đi tìm rất lâu để gặp gỡ.

(Chuyện kể - Mẫu Đơn)

Chốt hạ, hai tác giả My Tiên và Mẫu Đơn cùng đứng chung trong một tập sách đều có một mẫu số chung là táo bạo trong sử dụng từ ngữ, cấu trúc thơ, và hình ảnh thơ có nhiều sức gợi, tạo nhiều tầng nghĩa cho người đọc. Hai Nàng đã thành công khi để trong lòng người đọc một ấn tượng mạnh mẽ nhưng cũng dễ đồng cảm, cho dù mối người có một phong cách sáng tác khó lẫn vào nhau.

Ngô Văn Cư

 

Nói thêm: Bài dài rồi, mệt, hổng viết nữa! Cảm ơn hai Nàng đã tặng sách.